نگاهی به جایگاه روز زن و مادر؛ تکریم زنان، مادران و همسران شهید / به قلم دکتر محمدامین جامعی

مقدمه 

روز زن و مادر در تقویم فرهنگیِ ایران نه صرفاً یک مناسبت، بلکه یک میدان بازاندیشی در ارزش‌های انسانی، اجتماعی و تمدنی است. این روز فرصتی است برای یادآوری جایگاه زن در ساخت خانواده، ساخت جامعه و ساخت تمدن. زن، در نقش‌های گوناگونِ مادر، همسر، معلم، کنشگر اجتماعی و کنشگر فرهنگی، یکی از مهم‌ترین عوامل تولید سرمایه‌ی انسانی و سرمایه‌ی اخلاقی در جامعه است.

اهمیت این مناسبت 

این روز از حیث جامعه‌شناسی، یک «نقطه‌ی نمادین» است؛ نقطه‌ای که جامعه در آن خود را بازتاب می‌دهد و نسبتش با کرامت زنان را می‌سنجد. تکریم زنان در این روز یک عمل تشریفاتی نیست؛ بلکه بازشناسی نقشی است که در ساختن امنیت روانی، انسجام اجتماعی و انتقال ارزش‌ها ایفا می‌کنند.

بر اساس پژوهش‌های انسان‌شناختی، هر جامعه‌ای که منزلت زن در آن ارتقا یابد، شاخص‌های توسعه، اعتماد اجتماعی و کیفیت زندگی در آن افزایش می‌یابد. بنابراین این مناسبت، در اصل یادآور «وظیفه جمعی» ما در صیانت از کرامت زنان است.

زن؛ محور تربیت و بازتولید اخلاق اجتماعی 

مادران نخستین نهاد تربیتی در هر جامعه‌اند؛ آنان که از دل سختی‌ها، شخصیت‌ها را می‌سازند و جهان‌بینی نسل‌ها را شکل می‌دهند. نقش مادر، فراتر از امر زیستی، یک نقش تمدنی است. هر شهروند مسئول، بخشی از شخصیت خویش را مدیون مادر خود است.

در کنار مادران، همسران شهید حامل بخش مهمی از حافظه‌ی اخلاقی جامعه‌اند. آنان با صبوری، حفظ حرمت شهید، تربیت فرزندان و نگهداشت منزلت خانواده، یکی از سنگین‌ترین مسئولیت‌های اجتماعی را بر دوش می‌کشند. تکریم آنان، تکریم یک نسل مقاوم و نماد پایداری اجتماعی است.

همسران و مادران شهید؛ ستون‌های پنهان امنیت اجتماعی 

در ادبیات مطالعات صلح، از گروهی به‌عنوان «حاملان بی‌صدای ثبات» یاد می‌شود؛ کسانی که با رفتار و انتخاب‌های اخلاقی خود، بنیان‌های آرامش اجتماعی را نگه می‌دارند. همسران و مادران شهید از همین گروه‌اند. بدون ادعای رسانه‌ای، اما با عمل به اخلاق و صبر، حافظ پیوندهای اجتماعی و استمرار معنوی جامعه‌اند.

جامعه‌ای که عظمت این زنان را نادیده بگیرد، بخشی از هویت خود را از دست می‌دهد؛ زیرا این زنان، روایت‌گران زیستِ ایثارند.

تبریک این روز؛ یک عمل اخلاقی و اجتماعی 

تبریک روز زن و مادر یک اقدام نمادین اما اثرگذار است؛ اقدامی که پیام احترام، قدردانی و مسئولیت‌پذیری اجتماعی را منتقل می‌کند. این تبریک یادآور آن است که جامعه می‌پذیرد زنان نه فقط در خانواده، که در دانشگاه، سیاست، اقتصاد، فرهنگ و صلح اجتماعی نقش بنیادین دارند.

نتیجه‌گیری 

روز زن و مادر فرصتی است برای تجدید عهد با کرامت انسانی زنان و تعظیم در برابر مادران و همسران شهید که با صبر و استقامتشان ستون‌های جامعه را استوار نگه داشته‌اند. این روز باید ما را به اصلاح نگرش‌ها، بهبود سیاست‌ها، حمایت اجتماعی هدفمند، و تقویت احترام عمومی نسبت به زنان رهنمون کند.

در حقیقت، تکریم زنان تکریم انسانیت است؛ و جامعه‌ای که برای زن حرمت می‌نهد، خود را به توسعه، صلح، و آینده‌ای روشن نزدیک می‌کند.

دکتر محمدامین جامعی

پژوهشگر و مدرس دانشگاه