به قلم دکتر محمدامین جامعی؛ مدرس دانشگاه و پژوهشگر / نکاتی درباره شناخت جوامع مذهبی در سوریه

‏بافت مذهبی جمعیت سوریه به این شرح است:

‏۷۴ درصد اهل سنت،

۱۳ درصد علوی نُصَیریه

‏۷ درصد مسیحی

۳ درصد دروزی

‏۲ درصد شیعه امامی و اسماعیلی

۱ درصد یهودی و ایزدی

اهل‌سنت سوریه با سایر کشورها مثل عربستان و مصر متفاوت‌اند.

اهل سنت سوریه دو بخش است:

اکثریت: اموی

اقلیت: شافعی (کُرد)

دمشق، مهد تفکر عثمانی اموی است و سالها مرکز حکومت معاویه و بنی‌امیه بوده است. برای همین اهل سنت سوریه با ریشه اموی و بصورت صدها گروهک رشد کرده‌اند.

تفاوت ایشان با سایر اهل سنت عربستان و مصر این است که امام علی (ع) را خلیفه نمی دانند و معتقدند خلفا به این ترتیب بوده‌اند:

ابوبکر

عمر

عثمان

معاویه

یزید و…

و نسبت به اهل‌بیت و بنی‌هاشم بغض و کینه دارند. بخاطر همین اغلب اهل سنت سوریه، ناصبی هستند.

علوی نصیریه که خاندان اسد و بشار اسد رییس جمهور سوریه از آن هستند فرقه تاریخی غالی هستند. در زمان امام حسن عسکری، شخصی به نام محمد نمیری که از اصحاب امام حسن عسگری معرفی شده، بعد از شهادت امام عسکری، مدعی وکالت و نیابت از امام زمان شد، به دلیل ابراز عقاید الحادی غلوآمیز و تناسخ، با نامه امام حسن عسگری رسوا شد. سپس ادعا نمود که او فرستاده خداوند است و از جانب امام هادی فرستاده شده و منکر امامت امام حسن و امام زمان شد و بعد از این هم مدعی ربوبیت شد و نهایتاً به اباحه‌گری روی آورد.

‏بعد از نمیری، حسین بن حمدان خصیبی (صاحب کتاب هدایة الکبری) است که این فرقه را سازماندهی کرد و قبرش در حلب است که در سال ۱۳۹۱ توسط ارتش آزاد سوریه تخریب شد.

‏تفکر نصیریه، مخلوط شیعه و مسیحیت و ایران پیش از اسلام است و معتقدند که خدا ذات یگانه‌ای است مرکب از سه اصل جدایی ناپذیر بنامهای: «معنی»، «اسم»، «باب». این سه گانگی به نوبت در انبیاء، متجلی شده ‏است و آخرین تجسم با ظهور اسلام مصادف شده و آن ذات یگانه در تثلیث، در وجود علی، محمد و سلمان فارسی تجسم یافت. بدین سبب تثلیث مزبور را با حروف عمس (ع – م – س) معرفی می‌نمودند که اشاره به حروف اول سه اسم علی، محمد و سلمان است. ‏

اعمال و مناسک نصیریه این موارد است:

‏١. نماز را در پنج نوبت به جا می‌آورند که در تعداد رکعات با هم تفاوت دارند و سجده هم ندارد اما کاری شبیه رکوع در آن وجود دارد.

‏٢. نماز جمعه ندارند و وضوء و غسل طهارت برای رفع جنابت قبل از نماز هم ندارند.

‏٣. مسجد ندارند و نمازهای‌شان را در خانه انجام می‌دهند و به همراه نماز، برخی اعمال خرافی نیز انجام می‌دهند.

‏۴. حج را قبول ندارند و رفتن به حج را کفر و عبادت بت می‌پندارند.

‏۵. زکات را قبول نداشته و خمس اموال خود را به مشایخ و روساء فرقه تحویل می‌دهند.

‏۶. روزه نزد ایشان دوری جستن از زنان در طول ماه رمضان است.

‏۷. نسبت به صحابه بغض دارند و ابوبکر و عمر و عثمان را لعنت می‌کنند و آنها را جزو محرمات الهی می‌دانند.

‏۸. این فرقه معتقد به اسرار باطنی برای عقایدشان هستند و خودشان را عالم به اسرار نهان می‌پندارند.

۹. اعتقاد دارند که امام حسین در روز عاشورا، کشته نشده بلکه مانند مسیح، کسی شبیه امام حسین مشبه شده و بجای او کشته شد و امام حسین به آسمان رفته است!‏

اهل سنت سوریه غالبشان اموی هستند و بشار اسد و خاندان اسد که حکومت در دست دارند را از لحاظ اعتقادی و سیاسی مهدور الدم می دانند و معتقدند که حرمهایی مانند حرم حضرت زینب باید نابود شود و حق حاکمیت بر سرزمین سوریه باید از آن اکثریت (اهل سنت) باشد، نه از آنِ اقلیت ۱۳ درصدی (علوی).

معتقدند که خاندان اسد، حق ۷۵ درصدی مردم سوریه را مصادره کرده لذا هر طوری شده باید این خاندان حذف شوند!

‏اینکه می‌بینید مردم عربی از جمله فلسطینی ها از حمله به حلب اظهار خوشحالی می کنند، از این منظر عقیدتی و سیاسی ببینید که خاندان اسد، کافر و علی اللهی هستند!‏

اهل سنت اموی سوریه، در گذشته توسط امپراطوری عثمانی و حالا توسط ترکیه پشتیبانی می شوند و اهل سنت شافعی کرد هم مخالف ترکیه هستند.

طبیعی است که خاندان اسد با این پیشینه تاریخی و مذهبی، با حکومت های عربی متفاوت باشد، به انقلاب اسلامی ایران بخاطر شیعه بودن احساس نزدیکی کند و در دوران جنگ هشت ساله عراق بر ایران، در کنار ایران باشد و جامعه عربی و حکومت های عربی از حکومت بشار اسد دلخوشی نداشته باشند.

دکتر محمدامین جامعی – اهواز – آذرماه ۱۴۰۳